شرم الشيخ – 08 – نومبر (اي پي پي) وزيراعظم شهباز شريف چيو ??هي ته موسمياتي ??بديلي جو بار برابري جي بنياد تي نه منصفاڻي طور تي ورڇ ٿيڻ گهرجي، هي موسمياتي ??نصاف جو معاملو آهي، موسمياتي ??بديلي جا اثر سڀ کان وڌيڪ ڪمزور طبقي تي پون ٿا، پاڪستان ۾ تازي ٻوڏ سان 33 ملين ماڻهو متاثر ٿيا، 4410 ملين ايڪڙ زرعي زمين کي نقصان پهتو آهي، اٽڪل 40 لک ٻارن کي صحت جي خدمتن تائين پهچ حاصل نه آهي، موسمياتي ??بديلين کي منهن ڏ??ڻ جي لاءِ قدم نه ک??يا ويا ته د??يا ۾ 2050ع تائين 216 ملين ماڻهو بي گهر ٿي ويندا. اهڙن خيالن جو اظهار هن ناروي جي وزيراعظم جوناس گهرسٽور سان گڏ موسمياتي ??بديلي ۽ ڪمزور ڪميونٽيز جي استحڪام جي موضوع تي ڪانفرنس جي گڏيل صدارت ڪندي ڪيو. وزيراعظم چيو ته اسان سڀ ان ڳالهه تي متفق آهيون ته موسمياتي ??بديلي هن ڏ??اڪي جو اهم بحران ??هي ۽ اسان ان جي خلاف پنهنجي گڏيل ويڙهه جي تاريخي لمحي ۾ آهيون. اسان وٽ خاص طور تي ??هڙن ملڪن ۽ ڪميونٽيز جيڪي انتهائي خطري ۾ آهن، جي لاءِ ڪا ٻي زمين نه آهي. هن چيو ته هاڻي اها هڪ مڃيل سائنسي حقيقت ??هي ته موسمياتي ??بديلي ۽ گلوبل وا??من?? اسان جي منصوبابندي کان ڪيترائي ڀيرا وڌيڪ تيزي سان ٿي رهي آهي، اها به هڪ مڃيل حقيقت ??هي ته اسرندڙ يا گهٽ ترقي يافته ملڪ ۽ ڪميونٽيز جيڪي فرنٽ لائين تي ??هن، کي مدد جي ضرورت آهي، ڪيترائي ملڪ خاص طور تي ??فريقي ملڪ جيڪي تباهي آڻيندڙ سوڪهڙي کي منهن ڏئي رهيا آهن، ڪمزور قومن جي گروپ ۾ اچن ٿا، پوءِ به اسان وانگر گهٽ اخراج وارا ملڪ زندگي ۽ روزگار جي حوالي سان تبديل ٿيندڙ خطرن کي منهن ڏئي رهيا آهن. هن چيو ته منهنجو پنهنجو ملڪ به ان صورتحال مان گذري رهيو ??هي ۽ هن وقت به اهڙي طرح جي ڪيفيت اسان کي درپيش آهي، پاڪستان ۾ تباهي آڻيندڙ ٻوڏ تيزي سان اسان جي ذهنن کي ان ڳالهه تي مرڪوز ڪري ڇڏيو ??هي ته اهڙي طرح جي موسمياتي ??بديلي جا اثر سڀ کان وڌيڪ ڪمزور طبقي تي پون ٿا. وزيراعظم چيو ته جيئن ته اسان سڀ ڄاڻون ٿا، موسمياتي ??بديلي ۽ تڪرار عورتن ۽ ٻارن سان گڏوگڏ غريب ترين ماڻهن کي پڻ متاثر ڪن ٿا. ٻوڏ کان متاثر 33 ملين ماڻهن مان اڌ کان وڌيڪ انگ عورتن ۽ ٻارن جو ??هي جن مان 6 لک 50 هزار حاملا عورتون کليل آسمان هيٺ زندگي گذارڻ تي مجبور آهن. اسان جي آبادگارن ۽ چوپايو مال پاليندڙن جو انهن جي اکين آڏو روزگار تباهه ٿي ويو. 4410 ملين ايڪڙ زرعي زمين کي نقصان پهتو آهي، سنڌ ۾ ڪپهه جي پوري فصل ختم ٿي وئي آهي. اٽڪل 40 لک ٻارن کي صحت جي سهولتن تائين پهچ نه آهي. هن چيو ته اڪثر موسمياتي ??فتون خاص طور تي ٻوڏ ۽ ان کانپوءِ صحت جهڙا مسئلا جنم وٺن ٿا جن ۾ جسماني ۽ ذهني صحت ٻئي شامل آهن. متاثر علائقن جي دوري دوران ڪئمپن ۾ مشڪلاتن جو شڪار ماڻهن کي ڏٺو ??هي ۽ هڪ هفتو اڳ تائين 82 لک ماڻهن کي صحت جي خدمتن جي فوري ضرورت هئي. آئون سمجهان ٿو ته اهڙي طرح جي صحت جي هنگامي صورتحال هن براعظم ۾ به عام ??هي ۽ هتي ??ڀني کي اهو ياد ڏيارڻ ضروري ??هي ته اهي شديد موسم، بشمول سوڪهڙي جي ڪري وڌن ٿا ۽ اهو نئون معمول نه بڻجڻ گهرجي. وزيراعظم چيو ته انسانيت موسمياتي ??بديلي جي هڪ نئين دور ۾ داخل ٿي چڪي آهي، قابل قبول موسمياتي ??بديلي جي حد اڳ ۾ ئي عبور ٿي چڪي آهي، پاڪستان ۾ جيڪو ڪجهه ٿي رهيو ??هي اهو يقينن پاڪستان ۾ نه رهندو ۽ ان جو ثبوت نائجيريا ۽ ڏکڻ سوڊان ۾ موسمياتي ??بديلين جي تازي اثرن مان ظاهر ٿئي ٿو. وزيراعظم چيو ته عالمي بئنڪ جو اندازو ??هي ته جيڪڏهن اسان موسمياتي ??بديلين کي منهن ڏ??ڻ جي لاءِ هاڻي قدم نه ک??يا ته 2050ع تائين 216 ملين ماڻهو بي گهر ٿي ويندا. هن چيو ته پاڪستان ان ڳالهه کان چڱي ريت آگاهه ??هي ته پٺتي پيل، معذور، غريب ۽ سماجي طور تي ڪمزور ماڻهن جي زندگين تي موسمياتي ??بديلي جا گهرا اثر پون ٿا. وزيراعظم چيو ته پاڪستان ۾ تمام گهڻي انگ ۾ گليشيئرز موجود آهن ۽ برف پگهرڻ جي سراسري شرح ٽي سيڪڙو آهي. پاڪستان حڪومت 2018ع ۾ ڪل پروٽيڪٽيڊ ايرياز کي 12 سيڪڙو مان وڌائي 2023ع تائين 15 سيڪڙو ڪرڻ جي مقصد سان گڏ ”محفوظ علائقن جا قدم“ جي شروعات ڪئي ۽ اهو هدف حاصل ڪيو ويو. هي ڪانفرنس انسانيت جي حوالي سان هڪ اهم موقعي تي ٿي رهي آهي. اسان کي موسمياتي ??بديلي جي اثرن جو مسئلو فوري حل ڪرڻ جي ضرورت آهي، موسمياتي ??بديلي جو بار برابري جي بنياد تي نه منصفاڻي طور تي ورڇ ٿيڻ گهرجي. اهو موسمياتي ??نصاف جو معاملو آهي، اسان کي گهرجي ته ان موقعي کي استعمال ۾ آڻيندي د??يا جي سڀ کان ڪمزور قومن جي مستقبل کي محفوظ بڻايون.