د ماشومانو نړيواله ورځ او د يونيسېف وړاندېزونه

د م??شو??انو نړيواله ورځ او د يونيسېف وړاندېزونه

 اے پي پي اردو سروس

پښتو ترجمه: جنت ګل

د پاكستان پشمول په ګرده نړۍ كښې د م??شو??انو نړيواله ورځ ولمانځلې شوه ٬ سږ كال د ورځې لمانځلو اهميت د تېرو كلونو په مقابل كښې زيات شوے ٬ كه يو خوا م??شو??ان د غذائيت كمي٬ ناامنۍ٬ د تعليم څخه محرومۍ غوندې ستونزو سره مخ دي نو سږ كال د كرونا په سبب هم د دوي ژوند خطر سره مخ دے هم دا وجه ده چې سږ كال د م??شو??انو نړيوالې ورځې ته ډېر اهميت وركړے شو ۔ په دې ورځ لكه د ټولې نړۍ په پاكستان كښې هم د م??شو??انو د حقونو په اړه شعور رابېدارولو له دستورې وشوې٬ بېلا بېلې ودانۍ د علامت په توګه روشن كړے شوې٬د ملګرو ملتونو لخوا يونيسف هم سږ كال د نورو كلونو په نسبت دې ورځې ته زياته پام لرنه كړې ۔  د م??شو??انو نړيوالې ورځ په موقع د قائد مزار٬ د لاهور شاهي قلعه سره زيارت بلوچستان كښې د قائداعظم استوګنه او په اسلام آباد كښې د پاكستان يادګار (مانومنټ) پشمول 30 مهمې تاريخي او يادګاري ودانۍ په اودي بلبونو روشن كړې شوې وې۔

 پاکستان كښې يونيسف دا اقدام د بشري حقونو وفاقي وزارت سره په ګډه پورته كړے  او په دې موقع ئې د دې عزم څرګندونه كړې چې د م??شو??انو حقونو كنونشن (سي آر سي) تر مخه به د هېواد هر م??شو?? ته د هغه ټول حقونه وركولے شي٬ پاکستان او ګرده نړۍ كښې مهمې٬ تاريخي او يادګاري ودانۍ په علامتي توګه د اودي رنګ په رڼاګانو روښانه كولو دا درېم كال دے او د دې مقصد د نړۍ پام د م??شو??انو د حقونو كنونشن بنياد جوړېدونكي وژن پلو راګرځول دي دغسې چې د م??شو??انو د حقونو غږ د پاكستان پشمول د ګردئ نړۍ م??شو??انو لپاره په حقيقت بدل كړے شي۔ د م??شو??انو نړيوالې ورځ په موقع يونيسف خپل رپورټ كښې خبردارے وركړے چې د كرونا وائرس له امله په اوسني صورتحال كښې د م??شو??انو حقونه د خطر سره مخ كېدې شي٬ پاکستان او په ګرده نړۍ كښې د م??شو??انو نړيوالې ورځ په موقع يونيسف د کرونا وباء په اړه خپل نوې رپورټ “ايورټنګ لوسټ کووِېډ جنرېشن” جاري كړے چې پكښې د وباء صورتحال په جاري پاتې كېدو په م??شو??انو د كېدونكو خطرناكو اثراتو جاج اغستے شوے ٬ رپورټ كښې وئيلي شوي اګر چه په عامه توګه په م??شو??انو كښې د كرونا علامات شدت نه لري خو په م??شو??انو كښې د دې اثرات تر ډېرې مودې پاتې كېږي او د دوي په تعليم ٬ خوراك او د صحت په خدمات منفي اثرات مرتب كېدو سره د دوي ژوند ځپلے ??ېږي٬ د کووِېډ-19 نړيوالې وباء په مهال د?? غلط فهمۍ پرله پسې خپرېږې چې د دې رنځ په م??شو??انو اثرات د نشت برابر دي۔

د يونيسف اېګزيکټو ډائريکټرې هنريټا فور په دې موقع خپلو خبرو كښې ووئيل م??شو??ان نه يوازې رنځ څخه ځپلے ??ېدے شي بلكې د رنځ د خپرېدو سبب هم جوړېدے شي خو دا د يوې لوي مسئلې يوا??ې لږه برخه ده٬ م??شو??انو لپاره ضروري خدمات وركولو كښې تعطل او د غربت شرح كښې زياتوالے ????شو??انو لپاره د دې نه هم لوي خطر ګرځېدلے٬ دا بحران چې تر كومه حده اوږدېږي د م??شو??انو تعليم ٬ صحت٬ خوراك او په ژوند به د دې دومره زيات منفي اثرات مرتب كېږي٬ دې لپاره مونږ دا ګڼو چې د م??شو??انو سباٶن د سخت خطر سره مخ دے ٬ د رپورټ له مخې تر درېم نومبر 87 هېوادونو كښې چې پكښې د مختلف عمر خلقو شمېرې راغونډې كړې شوي د كووېډ-19 څخه د ځپلو م??شو??انو يا نابالغه كسانو شمېره په 9 كښې يو يا بيا په 25.7 مېليونه آبادۍ كښې 11 فيصده وه٬ د عمر  په تناسب سره ترلاسه كړو د زيات باور وړ شمېرو له مخې رنځ٬ مرګونه او د ټېسټ د غوره سهولتونو په مرسته دا اندازه په ښه ډول لګېدې شي چې د كرونا نړيوال بحران د زياتو خطرو ښكار م??شو??ان تر كومه حده متاثره كوي او د دې صورتحال موثره ځوابي اقدامات څه كېدې شي۔ په پاکستان كښې د يونېسف استازې عائدہ ګرما په دې موقع ووئيل د کووېډ-19 له امله راتلونكې بحران د م??شو??انو د حقونو بحران دے٬ مونږ ټولو له په دې لړ كښې په ګډه كار كولو ته اړتيا ده ځكه چې نړيواله وباء د م??شو??انو تعليم٬ خوراك او صحت ته ھغه زيان رسولے شي  چې تلافي ئې ممكنه نه ده٬ مونږ له دا خبره باوري كولو ته اړتيا ده چې هر م??شو?? ته ھغه ټولې اسانۍ وركړې شي د كومو ترلاسه كېدل چې د دوي بنيادي حق دے٬دا اسانۍ د م??شو??انو بقا٬ صحت، تعليم او د دوي د صلاحيتونو د اظهار د حق سره تعلق لري۔ دې ووئېل يونېسف د پاکستان د م??شو??انو او خلقو هر ډول ممكنه مرسته كوي دغسې چې ھغوي زر تر زره وبائي صورتحال څخه خلاصے ومومي ٬ مونږ به د پاكستان د حكومت مرسته روانه ساتو دغسې چې د پاكستان يو م??شو?? هم وروستو پاتې نه شي۔ د رپورټ تر مخه كه د بنيادي حفاظتي انتظاماتو خيال وساتلے شي نو م??شو??انو لپاره سكولونه پرانستې ساتل د سكولونو بندولو په نسبت لږ زيان مند دي ځكه چې سكول د كوڅې يا چم په كچه د وائرس خپرېدو بنيادي ذريعه نه ده او د دې خبرې امكانات زيات دي چې م??شو??ان د سكولونو په ځائ د سكولونو نه بهر د وائرس ښكار شي۔ رپورټ كښې زياته كړې شوې د كووېډ-19 په سبب صحت او د سماجي خدماتو معطلۍ م??شو??انو لپاره زيات د خطر وړ صورتحال خپل كړے ۔ د يونېسف د ذكر شوې سروے په مهال 140 هېوادونو څخه ترلاسه شوو شمېرو څخه دا واضحه شوې چې كومو هېوادونو څخه دا شمېرې راجمع كړې شوي هلته د صحت سهولتونو او خدماتو كښې د كووېډ-19 په سبب لس فيصده كمے راغلے چې پكښې د معمول واكسين وركول٬ د م??شو??انو د رنځونو درملنه او د م??شو?? او مور د روغتيا سهولتونو كښې كمې شامل دے او د دې كمي سبب د كووېد-19 د ښكار كېدو ېره ده۔ په  135 هېوادونو كښې مېرمنو او م??شو??انو لپاره د خوراك خدمات 40 فيصده كم شوي۔

په اکتوبر كال 2020 كښې 265 مېليونه م??شو??ان د سكول د خوراك نه محرومه شوې وو٬ دغه مهال د?? اندېښنه راپېدا شوې وه چې د پنځو كالو نه كم عمره 250 مېليونه م??شو??ان د وټامن اے وركولو پروګرام څخه ګټه پورته كولو نه محرومېدې شي٬ د 65 هېوادونو څخه ترلاسه شمېرو نه برېښي تر ستمبر كال 2020 د سوشل ورركرز كورونو  ته تګ او شمېرو كښې د تېر كال په نسبت واضحه كمے راغلے ۔ رپورټ كښې ښودلې شوې نورې د پرېشانۍ وړ شمېرې ښائي چې د ګرد هېواد په كچه د سكولونو بندېزو په سبب په 30 هېوادونو كښې 572 مېليونه م??شو??ان متاثر شوي كوم چې ګرده نړۍ كښې د سكولونو د م??شو??انو د مجموعي شمېرې 33 فيصده دي۔ په غذائي خدمات كښې رامخې ته تعطل او د ناقص غذا زياتوالي په سبب په 12 مياشتو كښې دوه مېليونه نور م??شو??ان مړه او د دوه لكه م??شو??انو د مړو پېدا كېدو خطرات راپېدا شوي٬ په كال 2020 كښې د پنځو كالو نه كم عمره د 6 نه تر 7 مېليونه م??شو??ان به په ناقص غذا د ودې نه كولو سره مخ شي ٬ د دې مطلب دا دے چې سږ كال به د دې مسائلو په سبب د م??شو??انو د مرګ شرح تر 14 فيصده زياته شي او هره مياشت به په خاص توګه افريقه او نيمه صحرائي افريقه كښې د ناقص غذا په سبب لس زره زيات م??شو??ان مري۔ په نړيواله كچه د غربت ښكار م??شو??ان څوك چې تعليم، صحت، استوګنې، غذا، صحت٬ صفائۍ او د څښلو اوبو ته رسنه نه لري د هغوي په شمېره  15 فيصده زياتېدې شي ۔د دې مطلب دا دے چې په كال 2020 كښې 150 مېليونه م??شو??ان د غربت ګڼو  ستونزو سره مخ كېدې شي٬ د دې بحران په ځوابي اقداماتو كښې يونېسف د ګردې نړۍ په حكومتونو او شراكتدارو زور رواړے چې ھغوي  د ټولو م??شو??انو انټرنېټ ته رسنې سره دا خبره باوري كړي چې ټول م??شو??ان تعليم ترلاسه كوي، د صحت او غذائي تحفظ اسانيو ته د رسنې  ضمانت وركړې او هر م??شو?? لپاره واكسين ترلاسه كول ممكن او باوري كړې ٬ د م??شو??انو او د ځوانانو د ذهني صحت تحفظ وكړي او د دوي د استحصال ٬ صنفي تشدد او د م??شو??انو څخه د بې غورۍ خاتمه دې وكړې شي ٬ د څښلو پاكې او محفوظه اوبه٬ روغتيا او د صفائۍ سهولتونو ته رسنه دې زياته كړې شي او د ماحولياتي تنزلۍ او د موسمياتي بدلون مسائلو دې حل ولټولے شي٬ په م??شو??انو كښې غربت ته د رحجان زياتېدو دې خاتمه وكړې شي او هر م??شو?? د غربت نه خلاصولو لپاره دې پلان جوړ كړے شي ۔ دغسې د شخړو ، آفتونو او د كډه كولو اړوندو مسئلو او د ستونزو ښكار م??شو??انو د كورني تحفظ او ملاتړ لپاره هلې ځلې زياتې كړې۔ د م??شو??انو د نړيوالې ورځ په موقع حپلو خبره كښې ډاکټر فور ووئيل په دې ورځ مونږ په حكومتونو٬ شراكتدارو او په نجي څانګو زور رواړو چې ھغوي د م??شو??انو خبره واوري او د ھغوي ضرورتونه په ترجيحي بنيادونو ترسره كړي٬ دا مهال كله چې مونږ د وباء په ورځو كښې خپل سباٶن ته ګورو بايد م??شو??انو ته خاص پام لرنه وكړو۔

په مننه د اے پي پي